Đóng

Auguste Rodin

Auguste Rodin

Auguste Rodin (nguyên danh François-Auguste-René Rodin), (1840-1917) là một họa sĩ người Pháp, thường được biết đến là một nhà điêu khắc. Ông là điêu khắc gia hàng đầu của Pháp thời bấy giờ và nay, tên tuổi của ông được phổ biến khắp trong và ngoài giới nghệ thuật.

Rodin thường được cho là điêu khắc gia tiên phong của ngành điêu khắc hiện đại, nhưng ông quả không cố ý mở con đường phá lệ đi ngược với quy ước cổ điển. Chính ông đã được đào tạo theo ngành nghệ thuật cổ điển, hành tập như một nghệ nhân, nhưng mang kỳ vọng là ông sẽ được giới thẩm quyền nghệ thuật kính trọng, cho dù ông không được nhận vào những học viện nổi tiếng nào của Pháp cả. Về mặt điêu khắc, ông có biệt tài dùng đất sét.

Nhiều tác phẩm có tiếng của Rodin đã bị đồng loạt chê trách khi ông còn sinh thời, vì chúng bị cho là không theo truyền thống điêu khắc, tức là kém về tính trang trí, thiếu quy ước cách thể và không hợp đề tài cổ điển. Biệt phẩm của Rodin quả thật bỏ xa con đường mòn của huyền thoại Hy Lạp-La Mã hay điển tích trong Kinh Thánh. Ông nặn cơ thể con người trong những tác phẩm điêu khắc của ông thiên hẳn về lối hiện thực, ca ngợi cá tính riêng của mỗi nhân vật. Rodin rất nhạy cảm vì những lời phê bình về ông, nhưng trước sau, ông vẫn không thay đổi đường lối, để rồi những tác phẩm của ông dần chiếm được sự ngưỡng mộ của chính giới cũng như giới nghệ thuật.

Bắt đầu từ tác phẩm hiện thực lấy nguồn cảm hứng từ chuyến đi Ý năm 1875, đến những tác phẩm sau này mà ông nhận thực hiện theo ý khách hàng, tên tuổi của ông dần nổi danh với thời gian. Đến năm 1900 thì ông đã là nhà nghệ thuật lừng danh, nhất là sau cuộc triển lãm ở Hội chợ Thế giới 1900, khi nhiều danh gia nổi tiếng lùng mua tác phẩm của ông.

Auguste Rodin

Rodin sinh ngày 12 tháng 1 năm 1840 trong một gia đình công nhân ở Paris. Ông là người con thứ hai của Marie Cheffer và Jean-Baptiste Rodin. Cha ông làm ký lục trong sở cảnh sát. Kiến thức của ông phần lớn là tự học, đến năm lên 10 thì tài vẽ của ông bắt đầu thể hiện.

Khi xin nhập học Grand École năm 1857, Rodin nộp mẫu thi nặn bằng đất sét của người bạn nhưng không được nhận vào trường. Hai kỳ tiếp đó đơn xin nhập học cũng vẫn bị bác. Học xong ở Petite École năm 1857, Rodin đành làm thợ khắc chạm và trang trí tiểu tiết kiến trúc trong gần suốt hai thập niên.

Auguste Rodin

Rodin vào khoảng năm 1862

Dù làm thợ trang trí nhưng ông cũng theo học thêm với Antoine-Louis Barye, một nhà điêu khắc chuyên tạo hình thú vật. Barye chú trọng đến tiểu tiết, nhất là cách thực hiện bắp thịt rắn rỏi và uyển chuyển của loài thú. Đường lối của Barye đã ảnh hưởng nhiều đến lối điêu khắc Rodin sau này.

Năm 1875 Rodin đi sang Ý suốt hai tháng, nơi ông được xem tận mắt những tác phẩm của Donatello và Michelangelo. Những khối điêu khắc đó để lại một ấn tượng sâu sắc với Rodin khiến ông đã nói: “Michelangelo đã cho tôi thoát khỏi [quy ước của] điêu khắc mô phạm.” Khi về lại Bỉ ông cho thực hiện bức tượng L’Âge d’airain bằng đồng đen to hơn người thật. Bức tượng trình bày một người đàn ông khỏa thân với tính cách hiện thực đã làm nhiều người chú ý đến tên tuổi của Rodin, nhưng tác phẩm đó cũng bị chê là đã sử dụng kỹ thuật không trung thực để tạo hình.

Auguste Rodin

Tác phẩm L´Age d´airain (The Bronze Age) của Auguste Rodin năm 1875

Auguste Rodin

Phiên bản khác của tác phẩm L’Âge d’airain năm 1877 ở Berlin, Đức.

Nhờ vào cuộc gặp gỡ với chủ tịch Hạ viện Léon Gambetta ở “Salon de Paris”, Rodin được giới thiệu đến các chính khách Pháp như Edmund Turquet, Thứ trưởng Bộ Mỹ thuật. Qua Turquet, Rodin thắng cuộc thi tuyển để thiết kế cổng bằng đồng vào viện bảo tàng mỹ thuật. Tác phẩm này mang tên La Porte de l’Enfer (Cửa địa ngục), chiếm gần bốn thập niên cuộc đời sáng tác của ông. Mỗi bộ phận điêu khắc cho toàn tác phẩm này xứng đáng là một tác phẩm riêng như Le Penseur (Người suy tư) và Le Baiser (Nụ hôn). Tiếc thay La Porte de l’Enfer bị bỏ dang dở vì tòa nhà bảo tàng đó không được xây cất. Ngược lại một ưu đãi chính phủ dành cho ông trong thời gian thực hiện bộ cổng bằng đồng đó là cơ sở mỹ thuật để ông được tự do sáng tác.

Auguste Rodin Auguste Rodin

Tác phẩm Người suy tưởng – The Thinker trong The Gates of Hell tại Bảo tàng Rodin

Auguste Rodin

Tác phẩm The Kiss năm 1889

Mặc dù bận bịu vì tác phẩm La Portal de l’Enfer, Rodin cũng thực hiện một số tác phẩm theo đơn đặt hàng, như đơn của thị xã Calais năm 1891 và tượng đài vinh danh văn sĩ Honoré de Balzac. Các tác phẩm này bị bình phẩm, có lời khen tiếng chê ngay cả từ những tổ chức đặt hàng cho Rodin thực hiện. Dù vậy, danh tiếng của ông ngày càng nổi. Đến năm 1889 thì “Salon de Paris” mời ông làm giám khảo.

Auguste Rodin

Tác phẩm Monument to Balzac năm 1892-1897

Sang Thế kỷ XX, Rodin càng nổi danh. Trong cuộc đấu xảo tại Paris năm 1900 (còn gọi là Hội chợ Thế giới Exposition Universelle) Rodin có nguyên một gian để trưng bày các tác phẩm mỹ thuật của ông. Danh khách đương thời, quốc tế cũng như quốc nội, nhiều người đã tìm đến ông để đặt đơn đắp tượng. Số người ái mộ có nhiều người trong giới văn đàn Âu châu như Rainer Maria Rilke người Đức, Octave Mirbeau và Joris-Karl Huysmans người Pháp, cùng Oscar Wilde người Anh. Rodin còn tiếp đón tại tư gia ở Meudon những khách trọng vọng như vua nước Anh Edward VII, nghệ sĩ Isadora Duncan, nhạc sĩ Wanda Landowska.

Auguste Rodin

Rodin trong bảo tàng Antiquities của ông tại Meudon, Paris, vào khoảng 1910

Năm 1890 Hiệp hội Quốc gia Mỹ thuật (Société Nationale des Beaux-Arts) mời Rodin làm phó chủ tịch. Đến năm 1903 thì Hiệp hội Quốc tế Họa sĩ, Điêu khắc gia và Thợ khắc (International Society of Painters, Sculptors, and Engravers) bầu ông làm chủ tịch hội.

Ngoài Bảo tàng Rodin ở Paris, Bảo tàng Rodin ở Meudon và Bảo tàng Rodin ở Philadelphia cũng trưng bày các tác phẩm về cuộc sống và công trình của ông. Một bộ sưu tập lớn các tác phẩm của ông cũng có thể được tham quan tại Bảo tàng Quốc gia Nghệ thuật phương Tây ở Tokyo.

Ông mất ngày 17 Tháng 11 năm 1917 ở Meudon, ngoại ô Paris. Một phiên bản tượng “Người suy tư” (Le Penseur) được dựng ở mộ phần theo ước nguyện của ông. 

Auguste Rodin

Mộ phần của Rodin tại Bảo tàng Rodin de Meudon

Tổng hợp: Trâm Anh Art
(Nguồn: Brian T. Allen, 2018; Schjeldahl, Peter; Werner, Alfred, 1960; Elsen, Albert E., 1963; Beyond My Ken, 2018; Stocker, Mark, 2006; Hale, William Harlan, 1973)