Michelangelo
Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni (6 tháng 3 năm 1475 – 18 tháng 2 năm 1564), thường được gọi là Michelangelo, là một họa sĩ, nhà điêu khắc, kiến trúc sư, nhà thơ và kỹ sư thời kỳ Phục hưng Ý. Dù ít có những đột phá bên ngoài nghệ thuật, sự uyên bác của ông trong các lĩnh vực đạt tới tầm mức khiến ông được coi là một người xứng đáng với danh hiệu nhân vật thời Phục hưng, cùng với đối thủ đồng thời là người bạn là Leonardo da Vinci.
Khả năng sáng tạo của Michelangelo trong mọi lĩnh vực ông tham gia trong suốt cuộc đời dài của mình thật sự phi thường. Khi tính cả các thư từ, phác thảo, ký sự còn lại, ông là nghệ sĩ được ghi chép đầy đủ nhất về cuộc đời ở Thế kỷ XVI. Hai trong số các tác phẩm nổi tiếng nhất của ông là Đức Mẹ Sầu Bi và Vua David, được thực hiện trước khi ông bước sang tuổi 30. Dù ông không được đánh giá nhiều trong hội họa, Michelangelo cũng đã tạo ra hai trong các tác phẩm có ảnh hưởng lớn nhất thuộc thể loại bích họa trong lịch sử Nghệ thuật phương Tây: “Cảnh Thiên Chúa sáng thế” trên trần Nhà nguyện Sistine và “Sự phán xét cuối cùng” trên bức tường bệ án thờ Nhà nguyện Sistine ở Roma. Là một kiến trúc sư, Michelangelo là người tiên phong trong phong cách Mannerist tại Thư viện Laurentian. Ở tuổi 74, ông kế tục Antonio da Sangallo trở thành kiến trúc sư của Vương cung thánh đường Thánh Phêrô. Michelangelo đã thay đổi đồ án, góc phía tây được hoàn thiện theo thiết kế của Michelangelo, mái vòm được hoàn thành sau khi ông mất với một số sửa đổi.
Michelangelo, được vẽ từ tầm nhìn của Francisco de Holanda vào cuối những năm 1530
Một ví dụ khác về vị trí độc nhất của Michelangelo: ông là nghệ sĩ phương Tây đầu tiên có tiểu sử được xuất bản khi đang còn sống. Hai cuốn tiểu sử đã được xuất bản trong khi ông đang sống, một trong số đó bởi Giorgio Vasari, cho rằng, ông là động cơ của mọi thành tựu nghệ thuật từ khi bắt đầu thời kỳ Phục hưng, một quan điểm vẫn tiếp tục được ủng hộ trong lịch sử nghệ thuật trong nhiều thế kỷ. Trong đời mình, ông cũng thường được gọi là ”Il Divino” (“người siêu phàm”). Một trong những phẩm chất của ông được những người đương thời ngưỡng mộ nhất là ”terribilità”, một cảm giác kính sợ trước sự vĩ đại. Các nỗ lực của những nghệ sĩ thời sau học theo phong cách say mê và rất cá nhân của ông đã dẫn tới Mannerism, phong trào lớn tiếp theo trong nghệ thuật phương Tây sau thời Đỉnh cao Phục hưng.
Michelangelo thường ngạo mạn với những người khác và luôn không hài lòng với chính mình, ông coi nghệ thuật có nguồn gốc từ cảm hứng bên trong và từ văn hoá.
Trong đời sống cá nhân, Michelangelo rất đạm bạc. Ông nói với người học việc của mình là Ascanio Condivi: “Dù tôi có thể giàu có thế nào nữa, tôi đã luôn sống như một người nghèo khổ.” Condivi nói ông không thích thức ăn và đồ uống, ăn “vì cần thiết hơn là vì niềm vui” và rằng, ông “thường ngủ trong đám quần áo và… giày của mình.”
Tính nền tảng trong nghệ thuật của Michelangelo là vẻ đẹp của nam giới, hấp dẫn ông cả về thẩm mỹ và cảm xúc. Một phần, đó là một sự thể hiện sự lý tưởng hoá nam tính thời Phục hưng. Nhưng trong nghệ thuật của Michelangelo có một cảm giác xác thịt với tính thẩm mỹ đó.
Cuối đời mình ông nuôi dưỡng một tình yêu lớn với nhà thơ và là một người đàn bà quý tộc goá là Vittoria Colonna, người ông gặp tại Rome năm 1536 (hay 1538) người khi ấy đang ở độ tuổi gần 50. Họ đã viết các bài sonnet cho nhau và thường xuyên liên lạc cho tới khi bà mất.
Những tác phẩm tiêu biểu:
Tháng 11 năm 1497, đại sứ Pháp tại Toà Thánh đặt hàng một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của ông, tác phẩm điêu khắc Pietà và hợp đồng được đồng ý vào tháng 8 năm sau đó. Ý kiến thời ấy về tác phẩm này: “một sự phát lộ mọi tiềm năng và xung lực của nghệ thuật điêu khắc” đã được tóm tắt bởi Vasari: “Chắc chắn đó là một điều thần diệu mà một khối đá có thể được tạc thành một sự hoàn hảo mà thiên nhiên không thể tạo ra trong đó.”
Tác phẩm “The Pietà” (Đức Mẹ Sầu Bi) nằm trong Nhà thờ Thánh Peter, Thành phố Vatican, được điêu khắc năm 1498–99 khi Michelangelo mới 24 tuổi
Michelangelo quay trở lại Florence năm 1499–1501. Ông được các tổng tài Phường hội Len yêu cầu hoàn thành một dự án còn dang dở đã được bắt đầu từ 40 năm trước đó bởi Agostino di Duccio: một bức tượng khổng lồ thể hiện David như một biểu tượng của sự tự do của Florentine, sẽ được đặt tại Piazza della Signoria, phía trước Palazzo Vecchio. Michelangelo đáp ứng bằng cách hoàn thành tác phẩm nổi tiếng nhất của mình, tượng David năm 1504. Kiệt tác này, được làm từ một khối đá marble tại các mỏ đá ở Carrara đã được các nghệ sĩ khác bắt đầu trước đó, đã minh chứng cho sự xuất chúng của ông với tư cách là một nhà điêu khắc có tài năng kỹ thuật phi thường và sức mạnh của khả năng sáng tạo biểu tượng.
Bức tượng David của Michelangelo năm 1504 là một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất thời kỳ Phục hưng
Năm 1505 Michelangelo được Giáo hoàng Julius II mới được bầu mời quay trở lại Rome. Ông được đặt hàng xây dựng hầm mộ cho Giáo hoàng. Dưới sự bảo trợ của Giáo hoàng, Michelangelo phải liên tục dừng công việc ở hầm mộ để hoàn thành nhiều nhiệm vụ khác. Bởi những sự ngắt quãng này, Michelangelo đã mất 40 năm cho hầm mộ. Hầm mộ, với đặc điểm trung tâm là tượng Moses của Michelangelo, không bao giờ hoàn thành được ở mức khiến ông hài lòng, nằm tại Nhà thờ thánh Pietro ở Vincoli tại Rome.
Tác phẩm “Moses” của Michelangelo (ở giữa) với Rachel và Leah ở hai bên
Cũng trong giai đoạn này, Michelangelo nhận yêu cầu vẽ trần Nhà nguyện Sistine, mất gần bốn năm để hoàn thành (1508–1512). Michelangelo ban đầu được đặt hàng vẽ 12 Thánh tông đồ trên một nền cảnh bầu trời sao, nhưng hai bên có những hình ảnh phối hợp khác biệt và phức tạp, thể hiện sự thành tạo thế giới, Sự suy đồi của Con người và Lời hứa Cứu rỗi thông qua các nhà tiên tri và Bảng phả hệ của Chúa Jesus. Tác phẩm là một phần của một bối cảnh trang trí lớn hơn bên trong nhà nguyện thể hiện đa phần học thuyết của Giáo hội Công giáo Rôma. Cuối cùng bố cục có hơn 300 nhân vật và có chín tình tiết trung tâm từ Sách Khải huyền, được chia thành ba nhóm: Sự sáng tạo Thế giới của Chúa; Chúa tạo ra Loài người và việc họ mất ân huệ của Chúa; và cuối cùng, tình trạng của nhân loại như được thể hiện bởi Noah và gia đình ông. Trên các vòm tam giác đỡ mái được vẽ mười hai người đàn ông và phụ nữ đã tiên đoán sự xuất hiện của Chúa Jesus. Họ gồm bảy nhà tiên tri Israel và năm Bà đồng, các phụ nữ tiên tri của Thế giới Cổ đại.
Trần Nhà nguyện Sistine được vẽ bởi Michelangelo, tác phẩm mất gần bốn năm để hoàn thành (1508–1512)
Trong số những bức hoạ nổi tiếng nhất trên trần có Chúa tạo ra Adam, Adam và Eve trong Vườn địa đàng, Đại hồng thuỷ, nhà tiên tri Isaiah và Bà đồng Cumaean. Quanh các cửa sổ được vẽ các tổ tiên của Chúa Jesus.
Tác phẩm cuối cùng ở Rome của ông là Bích hoạ Sự phán xét cuối cùng trên tường án thờ Nhà nguyện Sistine được Giáo hoàng Clement VII, người chết ngay sau khi giao việc, đặt hàng. Paul III là nhân vật quan trọng trong việc để cho Michelangelo bắt đầu và hoàn thành dự án. Michelangelo làm việc tại dự án này từ năm 1534 tới tháng 10 năm 1541.
Bích hoạ “The Last Judgement” (Sự phán xét cuối cùng) của Michelangelo (1534–1541)
Năm 1546, Michelangelo được chỉ định làm kiến trúc sư Vương cung thánh đường Thánh Peter tại Vatican, và thiết kế mái vòm của nó. Khi công trình tiến triển có lo ngại rằng Michelangelo sẽ qua đời trước khi mái vòm được hoàn thành. Tuy nhiên, khi công trình bắt đầu tới phần thấp của mái vòm, vòng đỡ, thiết kế đã hoàn thành.
Michelangelo thiết kế mái vòm Nhà thờ thánh Peter, tuy nhiên ông mất trước khi công trình này hoàn thành
Michelangelo đã làm việc ở nhiều dự án do những người khác khởi đầu, đáng chú ý nhất là công việc của ông tại Nhà thờ thánh Peter, Rome. Campidoglio, được thiết kế bởi Michelangelo cũng trong giai đoạn này, được điều chỉnh cấu trúc và không gian phù hợp với Capitoline Hill của Rome.
Khoảng năm 1530 Michelangelo thiết kế Thư viện Laurentian tại Florence, một công trình phụ của nhà thờ San Lorenzo. Ông đã tạo ra các phong cách mới như các trụ bổ tường thon nhỏ hơn ở bên dưới, và một cầu thang gác với các hình dạng tam giác và cong.
Michelangelo đã thiết kế Nhà nguyện Medici. Nhà nguyện Medici có các tượng đài ở trong dành cho một số thành viên gia đình Medici. Michelangelo không bao giờ hoàn thành dự án này, các học trò của ông sau này hoàn thành nó.
Mộ của Michelangelo tại Basilica di Santa Croce di Firenze, Florence
