Demétre Haralamb Chiparus
Demétre Haralamb Chiparus (16 tháng 9 năm 1886 – 22 tháng 1 năm 1947) là một nhà điêu khắc thời kỳ Art Decor (Nghệ thuật trang trí), người Rumani, sống và làm việc tại Paris, Pháp. Ông là một trong những nhà điêu khắc quan trọng nhất của kỷ nguyên Art Deco.
Demétre Chiparus (Dumitru Haralamb Chipăruș), sinh ra ở Dorohoi , Romania , là con trai của Haralamb và Saveta Chiparus. Năm 1909, ông đến Ý tham dự các lớp học của nhà điêu khắc người Ý Raffaello Romanelli. Năm 1912, ông tới Paris để tham dự Nghệ thuật École des Beaux và theo đuổi con đường nghệ thuật của mình tại các lớp học của Antonin Mercie và Jean Boucher.
Các tác phẩm điêu khắc đầu tiên của Chiparus được tạo ra theo phong cách hiện thực và được trưng bày tại Salon từ năm 1914. Ông sử dụng vật liệu kết hợp giữa đồng và ngà voi, được gọi là chryselephantine, cho một hiệu quả tuyệt vời. Hầu hết các tác phẩm nổi tiếng của ông được thực hiện từ năm 1914 đến 1933. Loạt tác phẩm điêu khắc đầu tiên do Chiparus sản xuất là loạt tác phẩm dành cho trẻ em.
Phong cách trưởng thành của Chiparus hình thành bắt đầu từ những năm 1920. Tác phẩm điêu khắc của ông rất đáng chú ý vì chúng tạo một hiệu ứng trang trí tươi sáng và nổi bật. Các vũ công của Ba lê Nga là một trong những chủ đề đáng chú ý hơn cả của ông với hình dáng dài, thanh mảnh và cách điệu. Một thời kỳ khá dài, công việc của ông bị ảnh hưởng bởi sự quan tâm đến Ai Cập, sau khi ngôi mộ của Pharaoh Tutankhamen được khai quật.
Chiparus đã tạo ra một trong những tác phẩm điêu khắc đồng mang tính biểu tượng nhất vào năm 1928 được gọi là “Danseuse au cerceau” hoặc “Ring Dancer” lấy cảm hứng từ vũ công nổi tiếng và phi thường Zoula de Boncza của Paris “Folies Bergere”, một vũ công đầu tiên của The Belgrado Royal Opera và Mime vũ công của “l’Opéra-Comique” ở Paris. Sau này, Zoula de Boncza, hậu duệ của giới quý tộc Ba Lan và là một trong những học sinh giỏi nhất của Loie Fuller, đã viết ra một cuốn sách xuất bản năm 1961: phương pháp nhảy “La Danse classique sans barre”. Cuốn sách được xuất bản với các văn bản từ Eugène de Rijac và Minh họa của Alexandre Berlant và Yvonne Breton.
Chiparus làm việc chủ yếu với Edmond Etling và Cie Foundry ở Paris do Julien Dreyfus quản lý. Les Neveux de J. Lehmann là nhà đúc thứ hai liên tục làm việc với Chiparus và sản xuất các tác phẩm điêu khắc đúc từ các mô hình của ông. Ông sáng tác nhiều tác phẩm của mình dựa trên các vở ballet và nhà hát. Một chủ đề cụ thể là vở Ballets Russes từ đó dẫn đến series tác phẩm “Các vũ công Nga” miêu tả Vaslav Nijinsky và Ida Rubenstein với vai trò là vũ công trong Schéhérazade.
Chiparus hiếm khi trưng bày tác phẩm tại Salon . Năm 1923, ông giới thiệu “Javelin Thrower” và năm 1928 đã trưng bày “vũ công Ta-Keo”, được chỉnh sửa bởi nhà sản xuất Friedrich Goldscheider. Trong thời kỳ khủng bố của Đức quốc xã và Thế chiến II, các xưởng đúc đã ngừng sản xuất các tác phẩm của Chiparus. Tình hình kinh tế thời đó không thuận lợi cho sự phát triển của nghệ thuật trang trí và hoàn cảnh của nhiều nhà điêu khắc lâm vào tình thế vô cùng khó khăn.
Trong thời gian đầu những năm 1940, hầu như không có tác phẩm nào của Chiparus được bán nhưng ông vẫn tiếp tục điêu khắc vì niềm vui của riêng mình, mô tả các con vật theo phong cách Art Deco. Tại Salon Paris năm 1942, các tác phẩm điêu khắc bằng thạch cao như “Polar Bear” và “American Bison”, đã được trưng bày và vào năm 1943.
Tác phẩm điêu khắc của Chiparus đại diện cho biểu hiện cổ điển của phong cách Art Deco trong điêu khắc ngà và đồng trang trí. Theo truyền thống, có thể phân biệt các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động sáng tạo của ông là Ballets Russes của Serge Diaghilev , nghệ thuật Ai Cập cổ đại và nhà hát Pháp. Một số tác phẩm điêu khắc của ông được lấy cảm hứng trực tiếp từ các vũ công Nga. Ví dụ, khuôn mặt của các nhân vật múa Ba Tư tiết lộ sự giống nhau của Vaslav Nijinsky và Ida Rubinstein, và chiếc váy trong Cô gái Starfish tái tạo chính xác bản phác thảo chiếc váy của Goldfish từ vở ballet Vương quốc dưới nước của Lev Annensky . Chiparus cũng bị ảnh hưởng gián tiếp bởi các vở ba lê của Nga, thông qua các buổi biểu diễn của các phòng trà âm nhạc và quán rượu Pháp, mang dấu vết của tác động mạnh mẽ của múa ba lê Nga. Khá thường xuyên, Chiparus đã sử dụng hình ảnh của các vũ công, ngôi sao và người mẫu Nga và Pháp từ các tạp chí thời trang thời bấy giờ.
Sau khi lăng mộ Tutankhamun được phát hiện vào năm 1922, nghệ thuật của Ai Cập cổ đại và phương Đông đã đến với thời trang Pháp và cũng được phản ánh trong hoạt động sáng tạo của Chiparus. Một số tác phẩm điêu khắc của Chiparus và Claire Colinet đại diện cho nữ hoàng Cleopatra và các vũ công Ai Cập. Các tác phẩm điêu khắc của Chiparus phản ánh tâm tư và tinh thần của ông vào những năm 1920-1930. Xuất phát từ truyền thống lâu đời nhất của Pháp về nghệ thuật trang trí chất lượng cao, các tác phẩm điêu khắc của Chiparus kết hợp sự thanh lịch và sang trọng, thể hiện tinh thần của kỷ nguyên Art Deco.
Tác phẩm “Semiramis” năm 1925
Từ những năm 1970, các Nhà sưu tập bắt đầu quan tâm nhiều đến các tác phẩm của Chiparus, đặc biệt là từ những năm 1990. Hiện một bộ sưu tập lớn các tác phẩm của Chiparus đang được trưng bày trong bộ sưu tập vĩnh viễn của Casa Lis, bảo tàng nghệ thuật ở Salamanca, Espana.
Demétre Chiparus mất ở Paris năm 1947, ông bị đột quỵ khi trở về từ việc nghiên cứu động vật tại vườn thú ở Vincennes. Ông được chôn cất tại Nghĩa trang Bagneux, phía nam Paris. Chiparus được nhớ đến như là một trong những nghệ sĩ quan trọng nhất của kỷ nguyên Art Deco.
